Unha xuíza en Marbella emprega como un dos argumentos a favor de darlle a custodia dunha crianza ao pai que a nai vive na Galicia profunda e a nova incendia a opinión popular.
Por unha banda están os medios xornalísticos centralistas. Se observamos a información no diario El País, por exemplo, decatámonos de que vén acompañada dunha fotografía que ilustra e dá esplendor a quen non saiba como é calquera lugar de Galicia. O típico entorno no que nos movemos a diario todas as galegas e galegos.
Nela unha pista na que empeza unha corredoira poboada de herba sen cortar dá paso a unha leira con varios cabaceiros e un portón, ao fondo, deses de aceiro que quere imitar o debuxo da uralita. Por tras da imaxe, en segundo plano, casas unifamiliares. Á esquerda un mangado de leña para o inverno, un pouco á dereita do punto de fuga da fotografía roupa tendida fóra nun tendal arcaico e hiperenxebre. Todo leva a pensar na Galicia costumista, no rural sen medios, no bosque animado, nos Pazos de Ulloa, naquela adaptación cinematográfica de Orgullo e prexuízo na que Elisabeth Bennet, por moito que lea, ten galiñas e lama no quinteiro da súa facenda e lixa os zapatos cando vai pasear polos latifundios do amigo de Mr Darcy. Por suposto, na instantánea, non hai xente. Para ser xusta tampouco hai gatos así que non podemos estar moi certos sobre o poboado que estará o lugar. O pé de foto reza: “Hórreos en Muros, A Coruña”.
A xuíza, de Marbella, que sabemos que está ao sur de Madrid (aclaro porque ao final as referencias da cultura, do espazo, do tempo e do prezo do mexillón veñen de Madrid e quero facer xustiza ao tipo de información que se dá sobre o noso país e o tipo de recepción que moitos do noso país teñen de nós propias), pode ser que cando fale desa tal Galicia profunda estea pensando en “Hórreos de Muros” ao citar que o pequeno deberá criarse na capital andaluza para poder ter acceso a unha cidade cosmopolita con toda sorte de infraestruturas, un bo hospital e todo tipo de colexios para educalo, públicos e privados. Claro, entendemos que todo iso nun hórreo non cabe, por moi profundo que sexa.
E así a Galicia profunda convértese nunha consigna para reivindicar a grandeza dun país e dun lugar. O primeiro paso é a identificación.
Deseguida as redes e os medios de comunicación (centralistas) contactan cun galego ou unha galega que teña experimentado nacer, vivir ou se reproducir nestes abismos. De non haber un espécimen destas características tamén vale alguén que teña veraneado en Galicia e que, digamos, teña apadriñado un hórreo (ou canastro). O caso é buscar no móbil as fotos máis recentes das ceas do verán no bar de moda á beira do mar, a do solpor máis bonito (#senfiltros #Galifornia), as polaroid da aldea de cando eramos pequenas e pequenos e estabamos cos avós… Corten! Corten aquí. Estabamos en xeral coas avoas que os avós andaban a traballar e xogar a partida e as crianzas quedabamos coas mulleres a que nos desen as merendas de pan de cea e chocolate daquelas tabernas que tiñan de todo, a que nos aprendesen a pasarlle o ferro ás rollas da cociña e aos panos de man que elas levaban baixo a manga (punta con punta e con coidado de non te queimar, nena), e a roubarlle pelotas de fútbol na casa dos veciños para chutar contra a porta de madeira da corte das vacas, ou da bodega, pois todas vivimos experiencias de patria da infancia na Galicia profunda. Eramos libres e tiñamos bicicletas pagadas coa xubilación da agraria dos avós, que as avoas non cotizaron porque para que, que as mulleres xa tiñan aos homes que tirasen delas mentres alimentaban o lume da vizcaína coas achas de piñeiro e carballo e cocían nabos e patacas para alimentar aqueles morituri do San Martiño.
Daquela, cando nos mancabamos íamos ao médico de pago. Non como agora que xa estamos moito máis na superficialidade e podemos ir a calquera centro médico do SERGAS, vivamos onde vivamos e, sobre todo, podemos ter un punto de atención continuada (PAC) en calquera lugar, en calquera urbe, en calquera vila, en calquera aldea de, poñamos, cinco mil habitantes. E pediatras, pediatras si que temos a mancheas, si…
Pero non perdamos o fío do que estabamos a reclamar. Hai mobilizacións cada dous por tres denunciando a falta de vehículos medicalizados, matronas, pediatras, médicos de urxencias, PACs, as condicións as que traballa o noso persoal sanitario… Pero temos as mellores postas de sol.
Si que é certo que comemos mellor, iso recoñézoo. Aquí, quen máis quen menos ten horta ou buscou de ter unha ou ten amigos no rural ou no semi-rural que cultivan tomates co difícil que é. Que o peixe é máis fresco, que a carne é mellor e que o pan e auga non teñen comparación. Certo. O rapaz pode comer ben, pode pasear pola natureza, pode coñecer o significado da palabra cágado, pode aprender matemáticas en castelán e en inglés nos múltiples colexios públicos e privados que ten ao seu dispor. En realidade o do colexio tamén vai depender de onde viva e malia que está demostrado que a redución de ratio e a atención personalizada axuda á aprendizaxe, nos núcleos de poboación rurais (incluso agora que algo mellor está o tema da conexión a internet, pero moito lle queda) seguen pechándose escolas unitarias e centros de ensino que non “dan o número mínimo de usuarios para que sexa economicamente viable”. E non falemos de institutos ou das pouquísimas opcións de empregar o transporte público para gozar de museos, obras teatrais, de ir á universidade quen o precise ou queira…
Pero estamos ben, o importante é que aquí vívese ben e estamos cheas de oportunidades e xa se ve a diario en todo, nas rúas, no benestar xeral, nas comodidades dos maiores e persoas que non dispoñen de carné de conducir e coche propio, no horario ininterrompido das bibliotecas (por certo, outro servizo que temos en todo núcleo poboacional do país), na gorentosa programación teatral que estimule a mente e o pensamento dos habitantes e facilite que poidan ir a unha representación, por exemplo, que fale do Prestige e do que cumpre lembrar sobre a historia de noso e que teña vendidas xa todas as localidades porque non se pode manter un mes enteiro nun mesmo teatro, seica (que é o que se tarda en chegar aproximadamente, sen coche, a Santiago de Compostela desde algún lugar remoto do país que non estea no camiño sagrado que leva a Madrid. Pero iso non conta porque unha viaxe dun mes ate Santiago, ao final é unha oportunidade de obter a Compostelana e iso, iso de facer o Camiño si que fai galego e a obra, en castelán, sempre se poderá ir ver á capital do estado.
Non todo foi así. Houbo voces na sociedade e na política que se ergueron ante o demérito de catalogar un lugar apto para vivir coma “Galicia profunda” polo que implica esa semántica, e esas voces tamén destacaron que a profundidade do asunto non quedaba no nome, que había que facer por mellorar as condicións de vida de todas e todos os galegos. Esas voces, moitas veces, xa o tentan desde os seus municipios, adaptándoos ás necesidades da cidadanía, creando programas de concilia, pedindo que se lle devolvan os medios sanitarios perdidos, artellando medios para que a mocidade teña como coñecer a nosa cultura e ser parte creadora dun país antes de que se vexan obrigados por falta de identidade ou por precariedade laboral a abandonalo, adaptando as rúas para que sexan accesibles para todos e todas, investindo en medidas de aforro enerxético…
Estas iniciativas si que pertencen á Galicia profunda, a que sabe como aquel vilán de Batman, Ra’s al ghul, que de cando en vez o corpo decrépito, o que non dá máis de si, ten que se mergullar moi fondamente nunha poza de infinita profundidade, a Poza de Lázaro, e así, xurdir á superfice anovado e pleno. #SenFiltros #GaliciaProfunda