Publicado na revista Tempos novos . Decembro 2024.
Imaxe de Diego Seixo.
Imaxe: Casilda Alfaro e Melania Cruz en “As Gardiás, ou o nó do tecelán” de Teatro de Ningures.
Xa vai a terceira vez, seguida, que me pasa. Cae o pano, aplaudimos, e incluso en certas ocasións pómonos de pé e berramos: Bravo! Bravo! Bravo! A función remata e deixou en nós un pouso, ás veces un pouso bo e ás veces un pouso crítico, mais fixo o que tiña que facer, emocionou e obrigolle á consciencia, durante máis de sesenta minutos, a non estar pendente do móbil.
Cae o pano e os actores e actrices respiran mentres a marabunta de aplausos os arroupa en agradacemento por todo o que deron. Disque as teatreiras son as persoas da cultura máis realistas á hora de mirar, á hora de saber que a arte ten parte de creación e parte de industria. Disque son das máis duras á hora de xulgar o produto que nos ofertan e de recoñecer, sotto vocce, cando é alimenticio e cando é goce dos sentidos, innovación, creación, o cambio do paradigma e saltar ao baleiro e voar… Ás veces para se esnafrar, iso si. Pásanos a todas. Por iso o teatro é tan de verdade, porque todas temos soñado e saltado ao baleiro, todas temos caído. Ás veces incluso temos caído sen saber como recuperar a verticalidade. As teatreiras son as persoas da cultura máis honestas porque se enfrontan directamente, sen mediación, a quen consume o seu traballo. Non hai proba, todo acontece no momento, e quen está alí ten voz, ollos, aspecto, ideoloxía… As teatreiras non son alleas ao que acontece, non se poden escudar en cifras de ventas, en tendencias… Chegan alí, actúan, e xa queda todo dito, até que cae o pano e volven ser parte desa colección de almas en corpos que recoñecemos como humanidade.
As actrices pechan a peza e baixan das táboas. Ten que ser duro desvestirse da personaxe, deixar de ser, volverse só carne, óso e consciencia, e non encarnar historia e desafío. Ser quen es, sempre é máis complicado que ser quen che dixeron que tiñas que ser, quen aprendiches a ser. Ao facelo saúdan a amigas e coñecidas, nese tremor de rematar de tecer o relato máis fiel da realidade cóllenche das mans. Pasa coas actrices galegas e cos actores que traen obras de Valle desde o Teatro Español, cóllennos as mans nunha petición á quentura que sostén o mundo, sabendo que a súa enerxía ficou esparexida na intención interpretativa para facérmonos cómplices da narración da única verdade que non acepta intermediarios. Precisando de nós, precisándonos nas butacas e na fala, pero sobre todo, na comprensión.
Son as mas das actrices as que tecen, as que fan e desfán, as que fían a dramaturxia aos pés das espectadoras e teñen a voz de quen xa non lembra tela, xa non a ergue e xa non a saca á rúa a berrar alto e claro que estamos fodidas e que disto só se sae falando, unindo e actuando. Non saben por que esa voz foi perdida, moitas veces non sabemos que aínda podemos empregala, nin que probablemente ficase perdida dentro do forro dun peto dalgún vaqueiro que botamos a lavar demasiadas veces e agora a voz cheira a suavizante mais non lembra moi ben como funcionar. Son as mas das actrices as que sosteñen un fío invisible desde o que se penduran as instantáneas da denuncia que os medios de comunicación desexan calar: o abuso de poder do patriarcado, a inxustiza social, a mala xestión dos fondos públicos, a impunidade dos bancos, o desleixo cara o coidado da natureza… Son as súas mans as que todo nos amosan a nós, que ficamos nine to five aprendendo a perder a autonomía, a voz e a capacidade de reacción. E a cambio de nos espertar e de nos devolver o pensamento, só piden que lles devolvamos a aperta cos dedos quentes e coa pel agarimosa. Pouco precisan, a verdade.