O outro día, coido que foi o xoves ou venres, non sei, escoitei na radio de camiño ao traballo unha entrevista cun profesional da crítica e xornalismo musical, un dos responsables (ou único responsable, o certo é que non o sei) da páxina https://jenesaispop.com/ Se non a coñecedes, raro, recoméndovola, leva anos dándonos información valiosa sobre bandas, concertos, críticas musicais… unha pasada. O caso é que esta páxina, hiperprofesional e marabillosa, ten detrás a xente, claro, xente que vive no mundo da arte e da cultura. Ata aquí todo ben.

                A intervención que escoitei daba pé a un single de Tulsa (Autoretrato, tamén moi recomendable, deixo o vídeo ao final) gabando as virtudes (moitas) da canción. E ao final da presentación, díxose esta frase: “Tulsa, que en la vida real es psiquiatra”… e aí caéronme todas as soberbias e, como di a canción, deixou de me conmover o horizonte.

                Como é posible que os profesionais da cultura teñan ese tipo de “desliz freudiano” cando falan dos e das artistas e falen do seu traballo na cultura como “o que non é real”? E si, non o dixo con estas palabras, pero por eliminación, se tes un traballo de psiquiatra no mundo real, o teu traballo de fornecedora de cultura (de música) en este caso en que mundo se dá?

                Algo así, máis esaxerado, pasa cando es escritor ou escritora, en xeral, pero sobre todo se escolles escribir nunha lingua que pode chegar a miles de persoas (xa non me poño en millóns, veña, non forcemos), moitas emigradas nun bo número de lugares, pero que, polo que sexa é cuestionada constantemente. Porque, xa me dirán vostedes, que diferenza hai entre ler MUCH A DO ABOUT NOTHING en castelán ou en galego? A verdade é que quen busca unha tradución e antepón o castelán por unha teima de que vai estar mellor traducido ten pouca razón de ser, de feito, por sorte, temos cada vez máis traducións ao galego que son máis fieis á voz narrativa orixinal que a opción en castelán e se aceptamos a premisa de que “traducir é matar” (que non digo que eu a acepte) pois ambas armas do crime son igualmente poderosas e mortais.

                Por outra banda está esa eterna pregunta filosófica de que é un traballo. Precisa un traballo asegurarme a subsistencia económica para ser eu unha profesional do mesmo? Existe unha vida real na que as latas de conservas (que eu prefiro que sexan de mexilóns da ría) se poidan pagar con cartos gañados a través daquel traballo que me permite pagar as facturas con máis solvencia e non se poidan pagar cos dereitos de autora dun libro? Ser escritora faime menos real? Faime menos feliz? É un hobby ao que me dedico por gusto, porque non poñen nada mellor en Netflix e non sei que facer? … Pois non e si. Si que me dedico ao meu traballo na escrita por gusto, por afinidade, por necesidade. Si que me custa entrar nunha conversa e responder á pregunta “ti que es?” dicir “Son escritora”. Si que me sorprende que as únicas dúas persoas que sempre me definiron, sen dúbidas, como escritora sigan a facelo, case con militancia, case co empeño de facerme ver que eu podo dubidar do horizonte e do presente pero eles non dubidan de min. Si que me doe cando eu presento a un deles como creador, e traga saliva e, no seu ollar, dá un paso atrás e réstalle importancia cunha chiscadela que sempre vai ao caso. E por que?

                Escribes no teu tempo de lecer? Non.

                Escribir é un traballo. Un traballo gustoso e real. Non escribo no meu tempo de lecer, no meu tempo de lecer (cada vez máis pequerrechiño pero que gaño en prioridades) saio pasear e mirar o mar, debuxo, leo libros e artigos que non vou empregar para o traballo escrito no que estou embarcada neste momento, falo con amigos, miro o whatsapp (coma moitas outras) agardando que aparezan conversas con xente que, coma min, vive moi ocupada e non ten tempo de lecer porque ten traballos na vida real e na vida imaxinaria, reflexiono, penso, doume de cabezazos contra as ondas do mar insistindo en que algo fixemos mal para que a xeración que medrou coa Bola de Cristal non sexa a xeración que a Bola de Cristal quería desenvolver, vexo a tele, limpo os pinceis… No meu tempo de lecer escollo non traballar.

                Neste día sentinme moi valente, quixen empezar o día, o resto dos días, dicindo que son escritora no mundo real e docente no mundo imaxinario, malia que a carga horaria desvirtúe esa escolla, malia que a carga económica a anule.

                Un par de días antes, un rapaz nas aulas dicíame, profe, cóbrase ben sendo profe? Eu díxenlle a verdade (quen esteades nas aulas xa a sabedes) e tamén lle dixen… pero, sabes? Tamén ser profe é moi divertido.

                Os traballos no mundo imaxinario non teñen por que ser penosos, unha pode ter un traballo imaxinario no que o pase ben.

                Neste día sentinme moi valente. Durou pouco, no fondo non me emociona o horizonte, só algúns deles, sorte que temos de que a luz cambie as cores todo o tempo.

                Pasado o tempo, empecei a ler un libro dun escritor no mundo real. Xa nas primeiras páxinas, di así:

“Defendo a posibilidade. O primeiro paso é dicir: “É posíbel”. Liberar a linguaxe do conformismo. Fronte ao fatalismo desmobilizador que coloniza a linguaxe, con pedradas do tipo “É lei de vida!”, “Son todos o mesmo!”, e ese atroz: “Non o verán os teus ollos!” Ese sermón apodíctico que, ao final, xustifica o inaceptábel, como a consigna “Quéreo Deus!” das cruzadas. Cada avance en dereitos, en liberdades, na loita contra o abuso, o privilexio e a arbitrariedade, na “común decencia”, vai precedido desa apertura mental: “É posíbel” E o simple feito de preguntarse é unha afirmación da posibilidade.”

Manuel Rivas, Zona a defender

                É posíbel, logo, liberar o mundo real do concepto capitalista de realidade? Nese horizonte, si que estou certa, habita a cultura.

(A foto roubeina da Vila Posible, no acendido de luces. Eu vinas desde a ladeira e as miñas fotografías non quedaron tan bonitas pero creo que ter un canastro cun ceo de estrelas vermellas é unha beleza bastante ilusionante #MoañaZAD).