Imaxe: Diego Seixo
Cara B. Publicado en Tempos Novos, marzo 2022.
Cando espertamos, as pandereteiras aínda seguían aquí. É un misterio saber como fomos quen de durmir cando elas cantaban. Como ficamos inmóbiles mentres batían na pel tersa, riscaban e estremecían ferreñas a se morder unha contra outra nun tecer constante e ao punto da raiba do metal. Esa que igual lles levou no 72 a falar alto, moi alto, sobre o que desexaban e, sobre todo, sobre o que precisaban.
É un misterio que seguísemos durmindo co ruído todo ao noso redor, coas gaitas, coas gorxas bravas de fondo cantar, coas fontes que din que van facer e non fan, coas compañeiriñas leais mitificadas nunha única melodía que fala da sororidade desexable contra a real. Todo este balbordo de fondo para acordar e descubrir a quen sempre estivo aquí, a quen non desesperou nin deixou de loitar pese a que un meteorito puidese extinguilas, a quen acougou e aprehendeu das nosas nais e das nais delas propias. Lembrádelas, ou aínda durmimos? Lembrádelas agochando a quen non podía ser visto, dando pan a quen non podía comer nin a broa fedorenta de valor ao cabo do día? Lembrádelas? As que afundían as mans na terra e arrancaban seixos para sementar patacas, as dos regos sen malas herbas, as debulladoras do millo, as da romaría a aclarar, a súa linda, garganta. Lembrádelas? Lembrar non é só espertar, tamén hai que abrir os ollos. Xaora na vixilia vivir non é unha cuestión de votacións, é unha loita entre a memoria do paraíso perdido e o esquecemento da última batalla.
As mulleres corren con tacóns, iso aprendo este febreiro na súa morte cara un marzo que volve a chegar como chegan as andoriñas. Aprendo no teatro que as mulleres corren con tacóns e entendo, logo, por que é tan duro sacar adiante o día a día cando ate correr vén cunha dificultade engadida. Os tacóns mancan os nocellos e forzan as costas das mulleres dos oitenta, peiteadas con laca e vestidas de cores, a soster bolsas de plástico e rafia ateigadas na parada do autobús. Os beizos sempre perfectos cubertos de carmín e de brillo. Na aldea non hai tacóns, afunden na lama, e quen toca a pandereita senta nun banco semellante ao que Helena Salgueiro, despois de correr con tacóns, arrastra coa súa trenza en Come and go. Bota unha peza coa ollada perdida mentres o home almorza pan con leite e moumea: “os tempos d’antes, que non volvan“. Porén no caleidoscopio temporal el viste roupa de domingo para ir pagar a agraria, a filla sube ao autobús soñando con traballar de nove a cinco e a neta… corre con tacóns.
Os tempos de antes chaman á porta coma quen fai demasiados remakes. Aliméntanse das mentiras, dos berros, que non aturuxos, da sedación colectiva na que a felicidade se pode mercar en AliExpress. Aliméntanse apagando a voz de quen viñeron detrás en centros de día e residencias para a subsistencia, que non para o coidado. Os tempos de antes saben calzarnos zapatos de tacón e facernos bailar na roda. Fannos durmir no barullo das mentiras confeccionadas por todos os Midas ate que un día abrimos os ollos e a fronteira está ateigada de carros de combate dunha e outra banda. E nós, homes e mulleres, correndo con tacóns.